Foto: Nick Decombel Fotografie
Ex-staatssecretaris voor Begroting en Consumentenbescherming Eva De Bleeker is een doener, het zij op een doordachte manier. “The proof of the pudding is in the eating”, het zou zo haar levensmotto kunnen zijn. Al is de pudding niet altijd een amuse-gueule gebleken voor de Hoeilaartse politica. Een gesprek over haar veelbesproken ontslag én haar visie op de toekomst.
Vele stormen wist ze al te overwinnen in haar leven, maar De Bleeker haar -doorgaans stabiele- schip wankelde toch even na de gedwongen ontslagname als staatssecretaris in november vorig jaar. Het relaas daarvan deed ze vorige week reeds in De Standaard. Nog voor dat gesprek te lezen is ontmoeten Eva en ik elkaar in Brussel, in een gebouw van de Europese Commissie. ‘DG MARE’ staat op een -met bladgoud bezet- gevelbordje te lezen. De nieuwe, maar reeds gekende werkplek van De Bleeker: “Ik werkte sinds 2009 al voor de Europese Commissie, sinds dit jaar ben ik terug in die vertrouwde omgeving, op dit moment onderhandel ik mee over internationale visserijakkoorden.”
De job is één, maar er is ook een leven naast die veeleisende bezigheid: het gezinsleven. Een gezin dat bestaat uit vier: Eva, haar man Tanguy en kinderen Helena en Vadim. Helena is de enige die negentien jaar geleden onverstoord haar levensreis kon verderzetten, nadat Eva beviel van een drieling. “In het begin leef je als een zombie, maar doordat Helena er wél nog was moesten we snel verder.” De pijn sleet, maar er blijft een onzichtbare wonde over die nu en dan nog eens opengereten wordt: “De dagen dat ze gestorven zijn, 29 mei en 4 juni, voel ik het wel. Ook als ik een eeneiige tweeling zie, van dezelfde leeftijd, slik ik eens. Ik probeer het als een warme herinnering te beschouwen.” Het leven heeft De Bleeker niet gespaard, maar toch blijft ze strijdvaardig op alle mogelijke vlakken.
Nu ze aan de slag is bij het Directoraat-Generaal MARE voelt ze zich opnieuw als een vis in het water. En hoewel haar als sécretaire d’État geen lang leven beschoren was, merkt ze op dat duurzaamheid iets is dat ze hoog in het vaandel draagt. “Ik ben in Oxford aan de slag geweest bij een bedrijf in de voedselindustrie. Die hele sector interesseert me wel, en dan voornamelijk het duurzaamheidsaspect.” Vandaar ook dat De Bleeker koos voor een job bij Maritieme Zaken en Visserij, een departement dat haar toelaat zich nog meer te specialiseren in het voedingsgebeuren en alle zaken die daarbij komen kijken.
Maar wat met volgend jaar? Wat met politiek? Van een dégout is absoluut nog geen sprake: “Ik heb nooit gedacht om uit de politiek te stappen. Ik deed mijn job graag, én met de nodige toewijding. Of het mogelijk is weet ik niet, maar ik zou graag nog een rol van betekenis spelen in de Wetstraat of in Europa.”
Eerder vermeldde De Bleeker al dat ze zich volbloed Europeaan voelt, ze gelooft in een Europese identiteit die wordt gekenmerkt door open minded zijn. Haar stoutste droom lijkt dan ook om in Europa een grote rol te kunnen spelen. De vraag is echter of ze de kans krijgt vanuit de partij om nationaal of Europees effectief haar kans te gaan: “We zullen nog zien hoe de programma’s er inhoudelijk uitzien en waar ik mij kan achter zetten.”
We zien u niet terugkomen in Hoeilaart, uw thuishaven?
“Wat m’n rol in Hoeilaart zal zijn, valt nog af te wachten. Maar ik zal me zeker achter de liberale lijst ‘Team 1560′ zetten en mee de kar trekken. Ik had na m’n ontslag ook mijn job als Schepen opnieuw kunnen opnemen, maar ik wou de dame die me vervangen had (Joy Sergeys, red.) niet in dezelfde moeilijkheden brengen, zoals bij mij gebeurd was.”
Jullie hebben heel erg vervrouwelijkt en verjongd in de Hoeilaartse fractie, is dat ook wat met uw partij moet gebeuren? De toekomst ziet er niet erg rooskleurig uit voor Open Vld…
“Dat is noodzakelijk. Hard werken moet beloond worden binnen de partij, we zitten met een gigantisch potentieel. Maar als sommigen blijven vastklampen aan hun macht en alsmaar weer de mooie plekjes inpikken, wordt het heel moeilijk voor het aanwezige talent om zich te profileren. In bedrijven moet men ook roteren, dat komt de zaak vaak ten goede. Dat zou binnen onze partij ook wel meer mogen. Als Open Vld moeten wij nu trachten onszelf heruit te vinden, maar met dezelfde ideologie.”
“Als je halsstarrig blijft verder werken zoals 30 jaar geleden, slaag je er niet in om kiezers te overtuigen, er moet dus een shift komen.”
Eva De Bleeker
De Bleeker wijst daarbij ook naar de rol van de oude garde. “Nog steeds schreeuwen sommigen in onze partij dat bijvoorbeeld sociale media overroepen is, en akkoord: het geeft soms een vertekend beeld, maar wij moeten echt mee gaan met onze tijd.” Een kink in de kabel dus, tussen jong en oud. Iets wat weinig wordt aangehaald: in het partijbestuur van de liberale familie zetelen nog steeds ouderdomsdekens die al 40 of 50 jaar meedraaien in de partij. “Als je halsstarrig blijft verder werken zoals 30 jaar geleden, slaag je er niet in om kiezers te overtuigen, er moet dus een shift komen”, besluit De Bleeker.
Ook de Vivaldi-regering heeft de neerwaartse spiraal van Open Vld kracht bijgezet, weet De Bleeker: “Ik vind dat we transparanter moeten zijn in de onderhandelingen. Het is niet omdat we de premier leveren, dat we niet kunnen toegeven dat niet alles steeds gaat zoals we willen. Het is heel lastig om onze liberale standpunten door te duwen met deze coalitiepartners, dat lijkt me wel het minste dat we kunnen zeggen… Als we van in het begin duidelijker hadden gecommuniceerd over het niet kunnen behalen van al onze doelen, dan hadden we meer respect én respijt gekregen van de liberale kiezers.”
Net wanneer het dan niet slechter lijkt te kunnen gaan voor de partij stapt jullie voorzitter op (Egbert Lachaert, red.). De manier waarop vervolgens een waarnemend voorzitter (Tom Ongena, red.) wordt aangeduid is hoogstens opmerkelijk, is dat iets waar u achter kunt staan?
“Ik snap waarom ze het doen. Men wilt niet, vlak voor de verkiezingen, in een strijd terechtkomen tussen twee kandidaat-voorzitters zoals bij Lachaert-Tommelein (voorzittersstrijd 2020, red.) het geval was. Langs de andere kant wordt het heel moeilijk voor Tom Ongena om zijn job goed uit te oefenen, ik weet niet of hij daarvoor de ruimte gaat krijgen van onze leden.”
Voorzittersverkiezingen in 2025 dan maar… mét Eva De Bleeker als kandidate?
“Goh, dat is nog lang hé. Ik weet niet of die rol me zou liggen. Wat ik wel graag zou doen, is meehelpen om de verschillende afdelingen opnieuw dichter bij de partij te brengen. Dat zou me goed afgaan, denk ik omdat ik alle afdelingen nogal goed ken en hen een warm hart toedraag.”
Sentiment. Het lijkt de leidraad te zijn in De Bleekers politieke discours. Ook in november 2022, wanneer ze plotsklaps in het oog van een politieke storm terechtkomt, is dat het geval. De emoties laaiden hoog op, dat was heel af en toe zo voor het oog van de camera’s, maar voornamelijk achter de schermen ging het er heftig aan toe. “Ik heb altijd geprobeerd mijn kabinet te beschermen, maar tegelijk voelde ik ook dat er geen andere uitweg meer was dan ontslag nemen”, zal Eva De Bleeker daarover uiteindelijk zeggen.
Laat ons even teruggaan naar die herfst van 2022. De begroting moet ingediend worden, en kort geschetst: Eva De Bleeker, op dat moment nog staatssecretaris voor Begroting en Consumentenbescherming, speelt op safe. Ze berekent de begroting uitgaande van een btw van 6% op elektriciteit, maar de accijnzen die daar eventueel bij zouden komen kijken, in een later stadium, rekent ze er nog niet bij. Daardoor (b)lijkt het gat in onze begroting nog groter dan initieel verwacht. De Bleeker wordt op het matje geroepen en in De Kamer is de eerste minister niet mild voor haar. Na veel vijven en zessen volgt uiteindelijk De Bleekers ontslag(name), als gevolg van “de fout”. In ‘De Zevende Dag’ zal premier Alexander De Croo daarover zeggen dat hij geen andere keuze had. Eva De Bleeker was flagrant in de fout gegaan. Over dat ontslag ondervroeg ik De Croo in datzelfde programma, tot op heden lijkt zijn zogezegde waarheid niet overeen te komen met de realiteit.
Eva, maakte je nu een fout of niet?
“Ik zeg altijd: ‘Het was een verschil in visie.’ Ik heb in eer en geweten gehandeld, als andere mensen denken dat het anders moest, dan is dat hun visie. Een begroting is geen absolute wetenschap, dus dat kan. Omdat we de facto wisten dat de btw naar 6% zou gaan, heb ik in de berekening rekening gehouden met minder inkomsten. Over de accijnzen was men toen nog heel vaag, waardoor ik die niet kon meenemen als extra inkomst. Maar goed, er waren andere interpretaties. Blijkbaar was de premier van mening dat ik met die dingen gewoon geen rekening moest houden.”
Je hebt op veilig gespeeld, was dat dan zo een drama?
“Het verschil in visie was perfect uit te leggen, maar dat is makkelijk gezegd achteraf.”
“Ik heb hem altijd als vriend beschouwd, maar ik weet niet of de situatie effectief zo zwaar geweest is voor hem.”
Eva De Bleeker over Alexander De Croo
Alexander De Croo sprak over één van de zwartste pagina’s uit zijn leven, met betrekking tot uw ontslag. Voelde dat voor jou ook zo aan?
“We kennen elkaar al lang. Ik heb hem altijd als vriend beschouwd, maar ik weet niet of de situatie effectief zo zwaar geweest is voor hem.”
Hoe is dat gesprek met hem verlopen, toen hij je confronteerde met de gedwongen ontslagname?
“Egbert (Lachaert, red.) had Alexander en mij gevraagd om naar de M34 (partijbureau Open Vld, red.) te komen. Dat gesprek was eigenlijk heel kort. Ik heb hem gezegd wat mijn visie was, maar hij was niet overtuigd. Ik ben vervolgens terug naar m’n kabinet gegaan, daar heb ik gebabbeld met de medewerkers, waarna ik mijn ontslag direct heb meegedeeld aan mijn voorzitter. Ik heb toen wel duidelijk de voorwaarde gesteld dat er een oplossing moest komen voor iedere medewerker op mijn kabinet.”
Kan jullie relatie nog hersteld worden?
“Geen idee. Ik heb al geprobeerd toenadering te zoeken. Alexander heeft me ook eenmaal uitgenodigd om te babbelen, maar het is nog niet allemaal koek en ei. Ik denk wel dat hij ergens spijt heeft van z’n beslissing, en vooral over de manier waarop alles verlopen is.”
Denk je dat hij u in de nabije toekomst nog eens de hand zal reiken?
“Dat kan niet anders, eigenlijk. Ik denk dat ik nog veel kan betekenen voor de partij en dus ook voor hem. Ik ben vastberaden een liberale stempel te drukken, dus het lijkt me opportuun om nog eens samen te zitten.”
Waant Alexander De Croo zich onaantastbaar als premier?
“Dat denk ik niet, ik ga ervan uit dat hij zichzelf ook wel in vraag stelt. Maar binnen de gegeven situatie heeft hij duidelijk gemaakt dat m’n functie onhoudbaar geworden was, op dat moment doet het er niet meer toe of je bevriend bent of samen in de partij zit.”
Zou je, met wat je vandaag weet, opnieuw staatssecretaris worden?
“Ja, want ik deed het heel graag! Ik zou het niet heel anders aanpakken. Professionaliteit, gedrevenheid en neutraliteit hebben me erg ver gebracht gedurende m’n jaren als staatssecretaris. Nooit heb ik voorrang gegeven aan dossiers van een minister uit m’n eigen partij. Ik heb altijd eerlijk gehandeld en had een heel warm kabinet. Wij kwamen écht overeen, over alle protocollen heen. Vaak aten we samen ’s middags en hadden we het over elkaars gezinsleven. Ik mis die sfeer.”
Als alles hetzelfde was verlopen, maar je was staatssecretaris voor Vooruit of Groen, zat je dan nu nog op je zetel?
“Dat denk ik wel…”
Wat met de toekomst van Alexander De Croo?
“Hij gaat voor een tweede termijn als premier, en ik gun hem dat. Ik koester geen wrokgevoelens, zo zit ik niet in elkaar. Ik kan me niet voorstellen dat hij minister zal willen zijn onder een andere premier, maar hij kan ongetwijfeld ook een rol van betekenis spelen bij een Europese of internationale instelling of in de private sector. Ik hoop wel dat hij z’n termijn als premier uitdoet, want hij is nu het boegbeeld van Open Vld. Maar een De Croo II is zeker ook mogelijk.”
“Een regering De Croo II mét Eva De Bleeker? Ik denk dat die kans heel klein is.”
Eva De Bleeker
Zit Eva De Bleeker, als minister of staatssecretaris, in die eventuele regering De Croo II?
“(denkt na) Ik denk dat die kans heel klein is. Voor mezelf zou het niet gaan om de post, mijn beslissing zou afhangen van de bevoegdheden. Ik heb brede interesses en zou me in veel domeinen willen verdiepen en me ervoor inzetten. Zeker Economie, Buitenlandse Zaken of Financiën zou ik wel heel graag doen en daar kan ik mijn expertise zeker toepassen.”
Mocht De Croo inderdaad voor een tweede ambtstermijn kunnen gaan, wordt die regering dan ook Vivaldi II?
“Nee, dat kan ik me toch moeilijk voorstellen.”
Vivaldi I was ook al niet het mooiste verhaal. Na jouw “schandaal” volgden nog tal van federale crisissen. Ben je blij dat je die niet meer hebt moeten verantwoorden aan de pers en intern al die stormen ook niet meer hebt hoeven mee te maken?
“Ergens wel. Men heeft me al vaak gezegd dat ik niet beschik over het politieke pokerface, dus maar goed ook misschien. Het schijnt nogal snel merkbaar te zijn wanneer ik het ergens oneens mee ben. In die zin ben ik blij dat ik bepaalde zaken niet altijd meer hoef uit te leggen. Maar die affaires, wat was dat? Schlitz met haar logo (Sarah Schlitz, Ecolo, nam ontslag na ophef over het gebruik van haar persoonlijk logo bij campagnes die ze voerde als staatssecretaris voor Gelijke Kansen, red.)… Ik heb haar meteen een bericht gestuurd, ik zat zo met haar in. Lahbib is een ander verhaal, dat is een veel complexere zaak, waar ik niet alle details van ken.”
Genoeg over het politieke steekspel. Laten we afsluiten op een positieve noot: als ik je vandaag over pakweg 3 jaar vraag naar je functie, maar ook naar je gezinstoestand en geluk, wat hoop je dan te kunnen antwoorden?
“M’n kinderen zullen dan waarschijnlijk het huis uit zijn, of toch ongeveer. Dus hopelijk gaat alles voorspoedig met hen. (denkt lang na) Ik hoop dat ik binnen 3 jaar parlementslid ben, federaal of Europees bij voorkeur. De bevoegdheden op Vlaams niveau zijn in het algemeen iets minder mijn ding. Mocht dat niet lukken, zal ik vast iets anders vinden dat ik graag doe. Ik werk heel graag voor de Europese Commissie, hier zijn ongelofelijk veel mogelijkheden. Maar politiek zal altijd mijn voorkeur blijven dragen.”
Heel erg bedankt voor dit hartelijk en open gesprek, Eva De Bleeker!